Blokzinciri teknolojisi merkeziyetsiz ve sansürlenemez yapısı ile birçok alanda önemli değişimler yaratmıştır. Governance token da bu yenilikler arasındadır. Yönetişim jetonu olarak Türkçede yer alan governance token, bir topluluğun ya da kurumun blokzinciri protokolü üzerinde inşa edilmesi ve yatırımcıların alınan önemli kararlarda oy hakkına sahip olması anlamına gelmektedir. Blokzinciri tabanlı projelerin bir kısmında yer alan governance token, amacı projenin geleceği ile ilgili alınan önemli kararlarda demokratik bir yapı oluşturmak olan bir modele sahiptir. 

Blokzincirinin, demokratik topluluklardaki kullanımına örnek olan governance token, proje yönetim sürecini demokratik bir şekilde ilerletmek için kullanılmaktadır. Yatırımcıların tamamı, governance token sayılarına göre bir oy hakkına sahip olur. Governance ne demek sorusunun yanıtı yönetişim olarak verilebilir. Yönetişim jetonu ise bir topluluk içinde oy hakkı anlamına gelmektedir. Merkeziyetsiz otonom organizasyon anlamına gelen DAO’lar, governance token’lerin kullanıldığı topluluklardır. DAO’lar farklı alanlarda görev alabilmektedir. Yatırım, sivil toplum hedefleri ya da farklı konularda çalışma yapan DAO’lar, governance token’ler üzerinden etkileşime girilebilen ve kararlarda oy hakkı elde edilebilen yapılardır. 

Governance Token (Yönetişim Jetonu) Nedir?

Yönetişim jetonu, bir topluluk içinde oy hakkı anlamına gelen blokzinciri tabanlı bir token’dir. Token’ler, dijital varlık anlamına gelmektedir ve blokzinciri ekosisteminde, coin ve token’lerin her biri farklı hedefler doğrultusunda geliştirilebilirler. Hizmet token’i ya da hisse token’i gibi kavramlarla birlikte ele alınabilen governance token’ler, merkeziyetsiz yapıların yönetişimi için kullanılmaktadır. Bir DAO ya da bir kurum, zaman içinde çeşitli yenilikler yapma amacıyla yeni kararlar alabilir. Governance token’ler, bu yeniliklerle ilgili topluluğun kendi kararını almasını sağlamaktadır. Blokzinciri tabanlı projelerde merkeziyetsizlik ve otonom yapı önemlidir. Otonomluğu korumak ve merkeziyetsizliği sağlamak adına topluluk üyelerine oy hakkı sunan governance token’ler, DAO yapılarının en önemli parçasıdır. 

Governance Token Ne İşe Yarar?

Yönetişim tokenleri, merkeziyetsiz bir yapıya sahip olan DAO’larda, önemli kararlar üzerinde herkesin oy hakkına sahip olduğu bir modeldir. Governance token’lere sahip olan bir yatırımcı, bir toplulukta yapılmasını istediği değişiklikleri, güncellemeleri önerme hakkına sahiptir. Bununla birlikte bir kararın alınma aşamasında token sahipleri, sahip oldukları token kadar oy hakkına sahiptir. DAO’lar, blokzinciri teknolojisi ile geliştirilmiş projelerde demokratik olarak herkesin söz hakkına sahip olduğu kuruluşlardır. 

Bir yatırım odaklı DAO düşünüldüğünde, topluluk içinde yer alan ve governance token’e sahip herhangi bir yatırımcı, yatırım yapılmasını istediği bir projeyi topluluğa önerebilir. Bu toplulukta tüm öneriler değerlendirilir ve diğer yatırımcıların desteklediği bir fikir gerçekleştirilebilir. Ağın demokratik bir yapı ile yönetilmesini sağlayan DAO tokenleri farklı blokzinciri ağlarında geliştirilebilir. ERC20 governance token ya da farklı DAO governance token’ler, bu gibi amaçlarla kullanılmaktadır.

DAO’larda, akıllı sözleşmeler üzerinden yapılan işlemler kod kanundur ilkesine dayanmaktadır. Klasik bir organizasyonda karar alma gücü yöneticidedir ve yöneticiler, topluluğun istemediği herhangi bir kararı alabilirken, topluluğun istediği bir kararı reddedebilir. DAO’larda, governance token sahibi tüm yatırımcılar oy kullanarak belli kararların uygulanmasını sağlayabilir. Decentralized Autonomus Organizations’ın kısaltması olan DAO’larda işlemler, akıllı sözleşmeler üzerinden gerçekleşir. Dolayısıyla governance token’lerin kullanıldığı bir organizasyon demokratik bir organizasyondur. 

Governance Token Nelerdir?

Blokzinciri teknolojisinin yaygınlaşmasıyla, governance token örnekleri de artmaktadır. Farklı amaçlar için bir araya gelebilen DAO’lar kâr amacı gütmeyen topluluklar olabildiği gibi yatırım fonu modeline sahip yapılar da olabilmektedir. Sosyal yardım, yasal temsiller DAO’ların yaygın görüldüğü alanlar içindedir. Blokzinciri merkeziyetsizliği ve demokrasiyi bir araya getiren bu topluluklarda governance token’lerin de sayısı artmaktadır. Piyasa değeri en yüksek governance token’ler şu şekildedir:

• Apecoin (APE)
• Aave (AAVE)
• Maker (MKR)
• Curve Dao Token (CRV)
• Dash (DASH)
• Compound (COMP)
• Rari Governance Token (RGT)

Yukarıda yer alan governance token’lere ek olarak birçok kripto para projesinde yönetişim kavramı ön plandadır. Bitcoin ya da Ethereum gibi milyonlarca yatırımcının dahil olduğu ağlarda kararların alınabilmesi adına vakıflar ön plana çıkmıştır. QTUM projesinde token sahipleri yönetim ile bir resmi ilişki içinde yer alırken, Decred projesinde ise governance token sahipleri ar-ge ve PR gibi alanlarda çalışanları destekleme görevini sürdürmektedir. 

Governance Token Avantajları

Governance token’ler, blokzinciri teknolojisinin gücüyle demokratik bir yapı sunan token’lerdir. Yönetişim jetonlarının ön plana çıkan avantajlarının başında, blokzinciri protokollerindeki güncelleme ihtiyaçlarında yatırımcıların söz hakkına sahip olmasıdır. DAO token’i sahibi yatırımcılar, hem yeni güncellemeleri önerme hem de öneriler üzerinde oy hakkına sahiptir. Söz hakkının tüm yatırımcılarda olduğu governance token modellerinde demokratik bir model vardır. 

Governance Token Dezavantajları

Yönetişim token’leri, çeşitli projelerde yatırımcılar oy hakkı tanımasıyla önemli bir inovasyon yaratmıştır. Buna karşın governance token’lerle ilgili çeşitli eleştiriler de mevcuttur. Bu eleştirilerin başında, token sahiplerinin yatırım oranına göre oy hakkına sahip olmasıdır. Bir projede, 100 token sahibi bir yatırımcı ile 100.000 token sahibi bir yatırımcının her ikisi de önerilerde bulunabilir. Buna karşın bir oylamada, küçük yatırımcının 100 oy hakkı olurken, büyük yatırımcının ise 100.000 oy hakkı olmaktadır. Bu durum, sermaye gücüne göre oylamada yüksek yatırıma sahip olanların belirleyici gücünü göstermektedir.