Kripto para dünyasında, projelerin yatırımcı ile ilk kez buluştuğu süreçler içinde, IDO’lar oldukça önemlidir. IDO, açılımı Initial DEX Offering olan bir kavramdır. Ido ne demek sorusunun yanıtı en basit şekli ile, bir kripto paranın borsa üzerinden arz edilmesi olarak verilebilir. IDO ifadesinde yer alan DEX, merkezi olmayan borsaları ifade eder. DEX, Decentralized Exchange anlamına gelmektedir. IDO, bir kripto paranın, merkezi olmayan borsalar üzerinden yatırım toplamasını ve bunun karşılığında coin arzının yapılmasını ifade eder. 

Kripto para projelerinin fonlama modelleri içinde, arzlar çok önemlidir. Finans dünyasında, IPO kavramından gelen IDO, ICO ve IEO temel olarak aynı özellikler içerse de, arzın gerçekleştiği platformda ciddi bir fark söz konusudur. IPO, NASDAQ ya da Borsa İstanbul gibi borsalarda, şirketlerin hisselerini halka arz etmesidir. Her hisse, arz öncesinde belli bir fiyat seviyesinden, belli adette hissesini arz eder ve bunun karşılığında yatırımcılardan fon toplar. IDO da, merkezi olmayan borsalar üzerinden gerçekleşen arzları ifade etmektedir. 

Merkezi olmayan borsalar, kripto para dünyasında çok yaygın olarak kullanılmaktadır. Bir üyelik ve KYC süreci gerektirmeden swap ya da likidite madenciliği yapılabilen borsalar, tüm blokzincirleri için geliştirilmiş özel platformlardır. IDO konsepti de, DeFi’nin önemli bir parçası olan merkeziyetsiz borsalar, yani CEX’lerin sunduğu önemli bir avantajdır. Kripto para projesini geliştirmiş platformların, token satışı karşılığında fon toplaması, projenin sağlıklı bir şekilde sürdürülebilmesi ve ilk yatırımcı ile buluşabilmesi anlamında önemlidir. IDO, hem hızlı ve sağlıklı bir şekilde fon toplamak, hem de yatırımcı kitlesi tarafında bir bilinirlik elde etmek adına faydalı bir uygulamadır. 

IDO (Initial DEX Offering) Nedir?

Initial DEX Offering’in kısaltması olan IDO, bir kripto paranın merkezi olmayan borsalar üzerinden yatırımcı ile buluşması anlamına gelmektedir. IDO nedir kripto para dünyasında sık sorulan sorular içindedir. IDO platformları üzerinden yapılan kripto para arzı süreçleri, bir kripto para projesinin kitlesel fonlama ile gelir elde etmesi ve bunun karşılığında bir token satışı yapmasıdır. Merkezi olmayan borsalar üzerinden arzın yapılmasının nedeni, merkezi olmayan borsaların geniş bir yatırımcı kitlesine sahip olmasıdır. Bu sayede yatırımcılar, IDO projelerine kolay bir şekilde yatırım yapabilir. 

Initial Coin Offering modeli ile benzerlik göstermesine karşın farklı bir süreci olan Initial DEX Offering, projelerin yol haritalarında belirttiği hedeflere ulaşması konusunda oldukça önemlidir. Fon toplanması, blokzinciri tabanlı projelerin büyümesi ve gelişmesi için ihtiyacı olan maddi desteği sağlar. Coin ya da token’lerin yer alabileceği IDO sürecinde, ilk yatırım yapan kitleden olmak isteyen yatırımcılar, varlıklara ilgi göstermektedir. IDO’ya katılmanın avantajları içinde, yatırım yapılan coin’in, ilgili IDO platformunda listelenmesi ve ticarete açılması da önemli bir faktördür. Bir yatırımcı, IDO ile bir coin satın aldığında, ön satış sürecinin ardından elindeki coin ve token gibi varlıkları kolay bir şekilde alıp satabilir. 

IDO Nasıl Çalışır?

Initial DEX Offering modeli, merkeziyetsiz borsaların sağladığı avantajlardan biridir. Merkeziyetsiz borsalar, farklı blokzincirleri üzerinde swap, stake ve likidite madenciliği gibi işlemlere olanak tanıyan DeFi platformları olarak öne çıkmaktadır. Merkeziyetsiz borsalarda işlem yapan yatırımcılar için IDO, bir coin’in ya da token’in ilk arzına katılmak anlamına gelmektedir. Bir IDO’nun çalışma mantığı da, DEX’lerin likidite havuzlarının mantığına dayanır.

Normal şartlar altında bir merkezi borsa üzerinden düzenlenen arzda, çeşitli aracı platformların komisyonları hem proje için hem de yatırımcılar için önemli bir masraf yaratmaktadır. Initial DEX Offering ise, doğrudan likidite madenciliği havuzuna eklenen tutarın projeye aktarıldığı bir süreçtir. Bu sayede, yatırımcılar IDO için yapacakları yatırımı doğrudan projeye aktarabilirken, karşılığında ek bir komisyon ödemeden doğrudan coin elde edebilir. Bu durum, hem projeler hem de IDO yatırımcıları için avantajlıdır. 

IDO'nun Özellikleri Nelerdir?

IDO, IPO’nun kripto para dünyasındaki versiyonu olarak ifade edilebilir. IPO’nun açılımı, Initial Public Offering’dir. Halka arz anlamına gelen IPO, borsalara açılan şirketler için kullanılmaktadır. Kripto para ekosisteminde ise, arz süreçleri ilk olarak 2016-2017 döneminde ortaya çıkmıştır. Initial Coin Offering kavramı, ilk coin arzı anlamına gelmektedir ve birçok kripto para, ICO ile piyasaya girmiştir. Bununla birlikte ICO ile satın alınan projelerin her biri ciddi kazançlar sağlamamış, bazı ICO’lar yatırımcıların zarar etmesine de neden olmuştur. ICO’nun ardından IEO ve diğer kavramlar, kripto para yatırımında yeni projeleri keşfetmek isteyen yatırımcıların radarına girmiştir. 

IDO’nun özelliği, IEO ve ICO sürecinin gelişmiş bir versiyonu olmasıdır. IEO ile karşılaştırma yapıldığında, bir merkezi borsa üzerinde yapılan coin arzında, borsaların üyelik süreçleri, komisyonları ve çeşitli üye gruplarına ayrıcalık tanıyan modelleri yatırımcılar için sorun teşkil etmektedir. IDO ise, merkeziyetsiz bir borsa üzerinde gerçekleştiği için tüm süreçlerin tamamen şeffaf olduğu bir coin arzı modelidir. Token projelerinin ihtiyaç duydukları fonu, DEX üzerinden almaları hem düşük komisyon, hem de eşit haklar içermektedir. 

IDO’lar, her coin ya da token projesinin girebileceği bir süreç değildir. IDO listelenmesi için bir kripto para projesinin incelenmesi gerekir ve bunun ardından IDO’nun organizasyonu yapılır. IDO’ların launchpad platformları, coin arzı için gerekli ortamı sağlamaktadır. ICO süreci, kontrolden uzak bir mekanizma olduğu için belli kalite standartlarına sahip olmayan projelerin yatırımcılara ulaşmasına neden olabilmektedir. IDO’lar ise, coin arzına dahil olacak projeleri tüm yönleri ile inceler. Initial DEX Offering kapsamında, bir projenin yol haritası, tokenomics yapısı, ekip üyeleri, blokzinciri yapısı ve getirdiği yenilik ve teknolojiler değerlendirilir. Bu nedenle IDO projeleri bir filtreden geçtiği için yatırımcılar tarafında daha güvenilir görülmektedir. 

IDO, IEO ve ICO Arasındaki Farklar Nelerdir?

Kripto para dünyasında ilk coin arzları, projelere ihtiyaç duydukları fonu sağlamaları anlamına önemlidir. Kripto para ido ne demek sorusunun yanıtı, ieo ve ico’ya göre ciddi avantajlar sağlayan bir süreç olarak ifade edilebilmektedir. IDO platformları üzerinde yapılan arzlar, hem proje hem de yatırımcılar için ciddi fırsatlar barındırmaktadır. Bu süreçte IDO, IEO ve ICO arasındaki farkları bilmek önemlidir. 

IEO nedir sorusunun yanıtı, Initial Exchange Offering’dir. Merkezi bir borsanın yapmış olduğu arz, esasen bir şirketin, arzı organize ettiği bir süreçtir. IEO’ya katılabilmek için ilgili borsanın bir üyesi olunması gereklidir. Buna ek olarak IEO’larda her borsanın farklı bir prosedürü söz konusu olabilmektedir. IEO’ya katılmak için, borsada hesap açmanın yanı sıra KYC doğrulaması yapma gibi talepler söz konusu olabilir. IEO’lar, borsaların launchpad platformları üzerinden ilerler. Merkezi borsa arzı, bazı yatırımcılar için avantajlı olarak görülebilir. Zira IEO’larda, arza katılım sağlanan token, borsada listelenmektedir. Ancak borsaya üye olma zorunluluğu ve getirilebilecek ek zorunluluklar, IEO’nun dezavantajları içindedir.

ICO, Initial Coin Offering’in kısaltmasıdır. ICO nedir dendiğinde, bir kripto para projesinin ihtiyaç duyduğu fonu sağlamak adına, mevcut token’lerin bir kısmını satması yanıtı verilebilir. 1 milyon arza sahip bir token, ICO düzenleyerek, 100 bin token’i satışa çıkarabilmektedir. 10 dolar ile satışı yapılan bir token ile, ICO sürecinin ardından 1 milyon dolarlık bir fon toplanmış olur. Bununla birlikte, ICO denetlenmeyen bir süreçtir. Her coin projesi kendi ICO’sunu düzenleyebilir. Geçmişte, ICO yapan bazı projelerin yatırımcıları mağdur etmesi çeşitli tartışmalara neden olmuştur. ICO’ların yol haritasının, token yapısının ve proje hedeflerinin yatırımcıyı yanıltabilmesi, eleştirilere neden olmuştur. 

IDO, hem ICO hem de IEO ile ciddi farklar içermektedir. IEO ile IDO arasındaki farklara gelindiğinde, merkeziyetsiz borsalar olan CEX’lere erişim çok daha kolaydır. Bir CEX’e üye olmak için kimlik bilgisi ya da doğrulaması gerekli değildir. Trust wallet ya da Metamask gibi bir web3 cüzdanı üzerinden herkes DEX’lere erişebilir ve yatırım yapabilir. IDO ile ICO arasındaki farka gelindiğinde ise, IDO çok daha kontrol altında bir süreç olarak öne çıkmaktadır. ICO’larda projeler, arz sürecinin kurallarını kendileri belirler ve bir kontrol mekanizması yoktur. IDO’larda ise, merkeziyetsiz borsa, ilgili coin’in tüm analizini incelemesini yapar. Bu anlamda IDO’lar için birçok coin ve token’in başvurduğu, ancak DEX’lerin belli filtreler uygulayarak yalnızca potansiyeli yüksek projeleri listelediği düşünülebilir. Genel anlamda bakıldığında IDO, merkezi borsaların arzlarına göre daha özgür, ICO’lara göre ise çok daha güvenlidir. 

IDO Platformları

IDO crypto market için birçok avantaj sunan, geniş bir yatırımcı kitlesine sahip arz modelidir. IDO platformları ise, yatırımcıların farklı blokzinciri ağlarında yer alan projelere yatırım yapması için tercih edilmektedir. IDO platformlarına bakıldığında, genel olarak birçok farklı ağ odaklı platformların yatırımcılara sunulduğu görülmektedir. Kripto para piyasasında, yeni projelere yatırım yaparak erken yatırımcı olma avantajını sağlamak isteyenler için, en çok tercih edilen IDO platformları şu şekildedir:

• Polkastarter
• DAO Maker
• GameFI
• Seedify
• Trustpad
• Avalaunch
• Solanium
• Enjinstarter
• Oxbull Tech

Polkadot, Solana ve Avalanche’ın yanı sıra Ethereum blokzinciri gibi farklı ağların yer aldığı IDO platformları, geniş bir yatırımcıya hitap etmektedir. IDO platformlarında yeni projelere yatırım yapmak için tek gerekli olan şey, DEX’lerdeki akıllı sözleşmelerle etkileşim kurmak için kullanılacak bir cüzdan yapısıdır. IDO platformları, üyelik ile değil, doğrudan cüzdan adresleri ile kurulan bağlantının ardından kullanılabilir. IDO’lar üzerinden ön satışlara katılmak için, web tarayıcısı ile entegre olarak kullanılabilen sıcak cüzdanlardan Metamask ya da Trust Wallet tercih edilebilir. 

IDO Avantajları Nelerdir?

İlk dex arzı, kripto para dünyasında ciddi bir avantaj yaratmaktadır. Fona ihtiyacı olan projeler için ilk DEX arzı ile, ciddi bir gelir elde etmek mümkündür. Bununla birlikte yatırımcılar için IDO süreci, coin’ler henüz borsada listelenmeden yatırım yapmayı sağladığı için fırsatlar barındırmaktadır. IDO avantajlarına bakıldığında öne çıkanlar şu şekildedir:

• IDO projeleri, IEO ya da ICO’lara göre güvenilir olması ile avantajlıdır. Bunun nedeni, DEX’lerde IDO platformlarında yer alacak projeler öncesinde bir elemeden geçer ve sadece önemli projeler IDO kapsamında listelenir.
• IDO’larda üye olma süreci olmadığı için, IEO’daki gibi borsaya üye olma, hesabı doğrulama gibi adımlar söz konusu değildir.
• IDO’larda, satış sona erdikten sonra listeleme hızlı bir şekilde gerçekleşir. Bu durumdan ötürü, bir coin’e yatırım yapmış yatırımcılar, ellerindeki varlığı diledikleri zaman satabilir.
• IDO’lar, fona ihtiyacı olan coin ve token projeleri için gerekli maddi imkanı sağladığı için, kripto para ekosisteminin gelişimi noktasında avantajlıdır.

IDO, kripto para dünyasında yeni projeler için çok ilgi gören bir modeldir. Merkeziyetsiz borsalarda düzenlenen arzlara bu nedenle ciddi bir katılımcı ilgisi söz konusudur.

IDO Dezavantajları Nelerdir?

Initial DEX Offering, hem projeler hem de yatırımcı tarafında önemli avantajlar sunması ile ön plandadır. Bununla birlikte, IDO’lar bazı özellikleri bakımından dezavantaj da içerebilir. IDO’ların eleştiri aldığı konular içinde, belli filtrelerin uygulanması ve her projenin IDO kapsamında sunulmamasıdır. IDO projeleri, DEX’lerin değerlendirmesine tabi olduğu için, ICO projeleri kadar özgür ve demokratik değildir. Bununla birlikte bu politika, yatırımcıyı korumak içindir. IDO’larda, diğer arz süreçlerinde olduğu gibi satın alınan token’in ya da coin’in satışı için belli bir süre talep edilebilir. Bu durum, IDO yatırımcıları için dezavantaj olarak nitelendirilebilir. Token’in değerinin yükselmesi ya da düşmesi durumunda dahi, ön satış katılımı nedeniyle mevcut varlığın satılamaması olumsuz olarak değerlendirilmektedir.