Blokzinciri teknolojisinde mutabakat mekanizmalarının her biri farklı modellere dayanmaktadır. Proof of Burn, bu konsensüs modellerinden biri olarak enerji tüketimini azaltma hedefine sahip bir yapıdır. Blokzinciri ekosisteminde yer alan katılımcı düğümleri, yani ağın çalışması ve işlerliğini sürdürmesi için katkı sunan paydaşlar farklı mekanizmalarla düğümlerin onaylanmasını sağlamaktadır. Bitcoin ve Ethereum’un sahip olduğu Proof of Work fiziksel madencilik donanımlarının işlem gücüyle çalışırken, Solana ya da Avalanche gibi ağların Proof of Stake modeli ise yatırımcıların kilitlenmiş varlıklarına odaklı bir modeldir. Proof of Burn, PoB ile simgelenen bir konsensüs modelidir ve amacı bir ağ içindeki enerji tüketimini en aza indirmek olan bir modeldir.

Türkçede yakım ispatı olarak kullanılan Proof of Burn mutabakat modeli, isminden anlaşılacağı üzere coin’lerin yakımı odaklı bir modeldir. Proof of Burn protokolüne sahip bir blokzincirinde ağ katılımcıları ilgili blokzincirde sahip oldukları kripto varlıkları yakarlar ve bu yakım karşılığında bir ödül alırlar. Diğer mutabakat modellerinden farklı bir mekanizmaya sahip olan Proof of Burn modelinde, kripto para sahipleri yakım yaparak hem ilgili ağa karşı bağlılıklarını göstermekte hem de madencilik ödüllerini almaktadır. Proof of Burn modelinin en büyük avantajının, yüksek enerji tüketimi ile çalışan Proof of Work gibi madencilik modellerine alternatif olması ifade edilmektedir. 

Proof of Burn (PoB) Nedir?

Proof of Burn mutabakat modelinde madencilik yapma hakkına erişmek için coin’lerin yakımı gereklidir. Madenciler, Proof of Burn konsensüs yapısına sahip bir blokzincirinde yakıma izin vermelidir. Yakılan coin’ler ise blok oluşturmak için ağdan izin almak anlamına gelmektedir. Bununla birlikte, Proof of Burn mutabakat modelinde bir kişinin yaktığı coin ne kadar yüksek olursa madencilik yapma, yani blok oluşturma hakkı da o denli yüksektir. Bu durum ağ içinde yatırımcıları yakıma yönlendiren bir teşvik durumundadır. Daha fazla blok oluşturma, daha fazla madencilik geliri elde etme anlamına geldiği için Proof of Burn kullanılan ağlarda yakım işlemi önemlidir.

Kripto paralarda yakım işlemi, herkese açık bir şekilde ağ üzerinden gerçekleştirilen bir işlemdir. Bir kripto paranın yakımı, kullanılmayan bir adrese sonsuza kadar gönderilmesidir. Geri alınamayan bu işlemlerde genellikle gönderilen adresler özel yakım adresleridir. Bu adreslere gönderilen kripto paralar, mevcut coin’lerin bir kısmının arzdan kalkmasını ifade ettiği için uzun vadede kripto paraların değerini artıran bir işlemdir. 

Proof of Burn Nasıl Çalışır?

Proof of Burn, madencilik yapmak için ilk olarak kripto para yatırımı yapmanın gerekli olduğu bir alandır. Bu yönüyle mutabakat mekanizması Proof of Stake ile de benzerlik göstermektedir. Prof of Burn ne demek dendiğinde, PoB mutabakat modelinin yakıma dayalı bir madencilik içerdiği belirtilmelidir. Proof of Burn ile çalışan bir blokzinciri ağında işlem adımları şu şekilde gerçekleşir:

• İlgili coin sahibi kullanıcılar, Proof of Burn protokolüne katılabilir
• Protokole katılan kullanıcılar ikinci adıma, sahip oldukları coin’leri yakar
• Yakılan kripto para sayısı ne kadarsa, her yatırımcı o kadar blok oluşturma hakkı elde eder
• Elde edilen blok oluşturma hakkı üzerinden madencilik geliri elde edilir

Genel olarak bakıldığında Proof of Burn, yakım odaklı bir mutabakat modeli olmasına karşın kripto para arzını azaltıcı etki yapan bir model içermesi ile farklıdır. Blokzinciri ağlarında güvenli ve işlevsel bir yapı için gerekli olan madencilikte, Proof of Burn bir iç rekabet yaratması ve kullanıcıları yakıma özendiren bir model sunması ile farklı bir konsensüstür. 

İlk olarak Iain Stewart’ın ortaya attığı Proof of Burn kavramı, kripto para ekosisteminde kabul görmüş bir alternatiftir. Bitcoin, Ethereum gibi kripto paraların mutabakat modeli olan PoW ile benzerlik de içeren Proof of Burn, buna karşın diğer mutabakat modellerine göre yüksek işlem gücüne ihtiyaç duymaz. Bu nedenle, Proof of Burn çok yüksek enerji sarfiyatına gereksinim duyulmayan bir mutabakat modeline sahiptir. Proof of Burn ile yapılan yakım işlemi, madencilik donanımlarına yapılan yatırımı ifade etmektedir. 

Proof of Burn ve Proof of Stake Karşılaştırması

Proof of Burn coins olarak adlandırılan PoB kripto paralarında yakım işlemi madencilik gücü açısından bir temsiliyeti ifade etmektedir. Proof of Burn sisteminde coin’lerin yakılmasının ana nedeni, madenci olmak isteyen ağ bileşenlerinin ağa olan bağlılığını bu şekilde göstermiş olmasıdır. Proof of Burn modelinde madencilik sanal bir şekilde gerçekleşmektedir, yakım işlemi ise temsili bir madencilik işlemidir.

Proof of Stake mekanizması, yatırımcıların satın aldıkları coin’leri bir hisse gibi değerlendirmesini ve kilitlenen coin’ler üzerinden stake getirisi elde etmesini sağlar. Proof of Stake modelinde, coin’lerin madencilerde olan kısmı sürekli olarak kilitli kaldığı için aktif olarak dolaşımdaki coin sayısı çok yüksek olmayabilir. Bununla birlikte madencilere verilen ödüller sürekli olarak arzın artmasını sağlamaktadır. Proof of Burn modelinde arz kıtlığı, yakım işlemleri ile artabilir. PoB mutabakat modelinde coin sahiplerinin madencilik yapabilmesi için sahip oldukları coin’leri sonsuza kadar yok etmesi, yani yakması gerekmektedir. 

Bu açıdan bakıldığında, Proof of Burn ve Proof of Stake madenciliğin sanal olarak gerçekleşmesi bakımından benzerdir. Her iki konsensüs modelinde de düşük enerji tüketimi ile, yeşil madencilik yapılmaktadır. 

Proof of Burn Avantajları

Ada Proof of Burn ya da Proof of Burn Cardano gibi işlemlerin avantajlarına bakıldığında, PoB model kripto para ekosisteminde tüm yönleriyle araştırılan konular içindedir. Proof of Burn’ün avantajlarına bakıldığında öne çıkanlar şu şekildedir:

• Proof of Burn mutabakat modelinde madenci olmak isteyenler yakım yaptığı için dolaşımdaki arz düşmektedir.
• Madencilik için bir fiziksel donanım gerekmez ve yalnızca sanal madencilik yapılır.
• Düşük enerji tüketimi ile yapıldığı için çevreci ve sürdürülebilir bir madenciliktir.
• Madenciler yakım yaparak ağa olan bağlılıklarını göstermektedir. 

Proof of Burn Dezavantajları

Cardano proof of burn ya da diğer Proof of Burn coin’lerde, modelin dezavantaj içerdiğine yönelik tartışmalarda öne çıkanlar şu şekildedir:

• Proof of Burn modelinin çok fazla çevreci olmadığı iddia edilmektedir. Bu eleştirinin kaynağı ise, yakılan coin’lerin iş kanıtı modeli ile üretilmesidir.
• PoB modelinde hangi kullanıcının ne kadar ödül kazandığı kolay bir şekilde erişilebilen bir veri değildir.
• Proof of Burn modelinde doğrulama işlemleri çok fazla hızlı değildir.

Proof of Burn için yöneltilen en önemli eleştiriler içinde ise bu mutabakat modelinin henüz çok fazla yaygınlaşmadığı ve geniş çaplı, büyük ölçekte bir test alanına sahip olmadığıdır.