Stagflasyon, enflasyonun yükseldiği ve ekonomik büyümenin yavaşladığı bir ekonomik ortam anlamına gelmektedir. Yalnızca enflasyon ya da yüksek işsizlik ile açıklanabilen ekonomik kriz senaryolarından farklı olan stagflasyon, alım gücünün zayıflaması başta olmak üzere birçok olumsuz etki yaratmaktadır. Teknik olarak stagflasyon tanımı, enflasyon ile birlikte Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) artışı olarak verilmektedir. Klasik bir ekonomik krize göre stagflasyon, kurtulması daha fazla zaman alan, birçok sektörü yakından etkileyen bir durumdur. Stagflasyondan çıkma süreci, gelişmekte olan ülkelerde, gelişmiş ülkelere göre daha uzun sürebilir.

Stagflasyonun kripto para piyasasına etkisi, kripto para yatırımcıları için önem taşıyan bir konudur. Stagflasyon, yüksek enflasyon ve yüksek işsizlikle birlikte, tüm sektörlerin olumsuz etkilendiği bir dönemdir. Genel olarak bakıldığında, stagflasyon etkisindeki ekonomilerde kripto para piyasasının olumsuz bir seyir içinde olduğu gözlemlenebilir. Enflasyonun yüksek olması, beraberinde merkez bankalarının faiz yükseltme eğilimlerini tetiklemektedir. Bu durum, 2022 yılının ilk 6 ayında görüldüğü gibi kripto varlıklarda da, hisse senedi ve emtialarda olduğu gibi bir düşüşü ifade edebilir. Buna karşın, kripto paraların stagflasyon döneminde güçlü durmasına neden olabilecek yönleri de mevcuttur. Yapılan araştırmalar, stagflasyon sürecinde kripto para gibi dijital varlıklara talebin yüksek olduğunu göstermektedir. Ekonomilerde durgunluk yaşanan stagflasyon döneminde, dijital varlıklara yatırım yapan kişiler kendilerini koruma altına almaktadır. 

Stagflasyon Nedir?

Stagflasyon krizi, bir ekonomide yüksek enflasyon ile birlikte resesyonun, yani durgunluğun görülmesidir. Makro ekonomide ilk kez 1965 yılında ortaya çıkmış olan stagflasyon sözcüğünün kökeni durgunluk anlamına gelen ‘stagnasyon’ ve ‘enflasyon’ sözcükleridir. Stagflasyon yaşanan bir ekonomide, büyüme hızı sıfıra yakın ya da negatif olurken, aynı süreçte yüksek işsizlik ve mal alım fiyatlarındaki artış (enflasyon) da görülmektedir. 

Stagflasyon politikaları, klasik bir ekonomik krizden farklı özellikler barındıran bu durum için geliştirilmektedir. Stagflasyon ne demek sorusunun yanıtı, resesyon, enflasyon ve işsizlik gibi süreçlerin bir ara görüldüğü bir dönem olarak verilebilirken, stagflasyon çözümü çoğu zaman hızlı ve temel önlemlerle olmayabilir. Klasik ekonomik önlemler, stagflasyon sebeplerinin güçlü olduğu bir ekonomide hızlı sonuçlar vermeyebilir. Ekonomistlere göre, durgunluk ve enflasyonun bir arada görüldüğü stagflasyon sürecinden çıkmak geniş zamana yayılabilir ve çok yönlü ekonomi politikaları ile çözüm mümkündür.

Stagflasyonun Tarihi

Ekonomik teoriler, zaman içinde doğabilen yeni koşullarla birlikte değişkenlik göstermiştir. Stagflasyon kavramı, 20. yüzyılda doğmuş bir teoridir. 1960’lı yıllarda İngiliz Lain Macleod’un ilk kez kullandığı bir terim olan stagflasyon, o dönemde enflasyon ile ekonomik durgunluğun bir arada yaşandığı bir süreç olarak tanımlanmıştır. Stagflasyon ifadesi, 60’lı yılların ardından, 1970’lerde küresel petrol krizinde yeniden kullanılmıştır. ABD’de 1 yıldan uzun süren ve 5 çeyrek boyunca devam eden bir GSYİH küçülmesini ifade eden stagflasyon kavramı, uzun süren bir durgunluk dönemi için kullanılmış bir ifadedir.

Makro ekonomide önemli bir terim haline gelen stagflasyon için, ekonomistler o dönemde stagflasyon tanımını yeniden yaptı ve stagflasyon olgusu, Sefalet Endeksi adlı bir kavramın doğuşuna neden oldu. Enflasyon oranı ve işsizlik oranının yükselmesi, Sefalet Endeksi’ni doğrudan etkileyen iki ekonomik faktör olarak öne çıktı. 

Stagflasyon Nedenleri Nelerdir?

Stagflasyonun temel nedenleri arasında, işsizlik ve enflasyonun artışı ile birlikte ekonomik büyümenin yavaşlaması yer almaktadır. Ekonomik dinamikler, her biri birbiriyle ilişkili bir dişliyi andırmaktadır. Enflasyonun yükselmesi beraberinde mal ve hizmetlere daha pahalı bir şekilde erişmeyi getirmektedir. Bu durum hayat pahalılığını körüklediği için, işletmelerin kâr oranının düşmesine ve işsizliğin artmasına neden olmaktadır. İşsizlik ve enflasyonun artması, beraberinde ekonomik büyümenin yavaşlamasına neden olur. Ekonomik büyümenin durduğu ya da negatif olduğu bir süreçte ise resesyon yaşanmaktadır. 

Stagflasyon örneklerine bakıldığında, 1970’lerde yaşanan ABD petrol krizi birçok ekonomiste göre ilk örnekler arasındadır. Petrol krizinin ortaya çıkma nedenleri arasında, petrol ihraç eden ülkelerin fiyatları yükseltmesi gösterilmiştir. Petrol gibi birçok alanda kullanılan önemli bir hammaddenin fiyatının artması, enflasyon üzerinde yükseltici bir etki ortaya koymuştur. Bu durum, ekonomide enflasyon, beraberinde işsizliğin artması ve sonuç olarak bir resesyon yaratmıştır. 

Stagflasyon yaşanan bir ekonomide, üretim maliyetleri artmaktadır. Üretim maliyetlerinin artması, şirketleri fiyatları artırmaya iterken, bir yandan da maliyetleri kısmak için işten çıkarmaların yaşanması normal görülmektedir. Stagflasyon, tam bu noktada görülen makro ekonomik durumdur ve enflasyon ile işsizliğin aynı ölçüde sert yükselişi ile, bir ekonomik durgunluk yaşanmasına neden olur. 

Stagflasyon İle Mücadele Yöntemleri Nelerdir?

Stagflasyon nedenlerini anlamak, stagflasyon mücadele yöntemleri içinde doğru teşhisleri koymak için en önemli adımdır. Resesyon, ekonomik durgunluk olarak açıklanabilirken resesyon ve stagflasyon arasındaki fark yüksek enflasyon ve işsizliğin, negatif büyümenin bir araya gelmesidir. Stagflasyon döneminde, kurumların mücadele için hazırladığı yol haritası çok yönlü olmalıdır. Zira makro ekonomik ölçekte, negatif büyüme ve enflasyon genellikle birlikte yaşanmaz. Bu durum da, ekonomik durgunluk ile mücadelede farklı araçları birlikte kullanmayı gerektirir.

Ekonomik durgunlukla mücadele etmek için, faiz indirimi gibi yöntemler enflasyonu artırıcı etki yaparken, tersi hamleler ise ekonomik büyümenin yavaşlamasına ve hatta negatif büyümenin görülmesine neden olabilmektedir. Stagflasyon sonuçlarının görüldüğü ekonomilerde bu nedenle, durgunlukla mücadele ederken aynı zamanda enflasyonu düşürücü hamleler yapılmalı, işsizlikle mücadele adına önlemler alınmalıdır. 

Stagflasyonun Kripto Piyasasına Etkisi

Yatırım araçlarına yönelik ilgi, stagflasyon oluşan bir ekonomide dalgalı olabilmektedir. Kripto para piyasasının, stagflasyon görülen bir ekonomide nasıl etkileneceğini anlamak için çok yönlü bir analiz yapılabilir. Durgunluk dönemi, yatırım piyasalarında da belirsizliği ifade ettiği için, hangi piyasa koşullarının yaşanacağı stagflasyon ile kripto para arasındaki ilişkiyi belirlemede önemlidir. 

Yavaş büyüyen ya da negatif büyüyen bir ekonomide, yatırımcılar kripto para ve benzeri yatırım araçlarına daha az bütçe ayırmaktadır. Gelir seviyesi eriyen yatırımcılar için, günlük ihtiyaçların ve zorunlu giderlerin karşılanması, yatırım araçlarının geri planda kalmasına neden olacaktır. Bu nedenle, küçülen ekonomilerde hisse senedi, Forex ya da kripto para gibi yatırım alanlarında pozisyonların azalması beklentiler arasındadır.

Parasal genişleme ve faiz oranı hamleleri, hükümetlerin yatırım araçlarına yönelik ilgiyi etkileyebilen önemli ekonomik seçenekleri arasındadır. Büyümeyi artırma amacıyla bir hükümetin faiz oranını düşürerek parasal genişlemeyi artırması, yatırım araçlarına yönelik ilginin artması anlamına gelmektedir. Bu gibi bir senaryo, kripto para piyasalarına olumlu yansımaktadır. Enflasyonu dizginlemek amacıyla faizlerin artması ve parasal sıklaşmanın yaşanması ise, kripto para piyasaları ve diğer riskli gruptaki yatırım araçlarının satış baskılı ilerlemesini sağlayacaktır. 

Resesyon ve Stagflasyon Arasındaki Farklar Nelerdir?

Stagflasyon anlamı, bir ekonomide enflasyonun yüksek olmasına karşın durgunluk yaşanmasıdır. Buna karşın resesyon anlamı ise, bir ekonomide iki çeyrekte ekonomik küçülmenin gerçekleşmesidir. Resesyon ve stagflasyon, birlikte anılan kavramlar olmasına karşın stagflasyon özellikleri çok daha farklıdır. Resesyon, anlam olarak durgunluk olarak da ifade edilebilen bir kavramdır. Stagflasyon, makro ekonomide yüksek enflasyon, işsizlik ve buna karşın büyümede yavaşlamanın bir araya geldiği özel bir denklemdir. Resesyon ya da yüksek enflasyon ile mücadelede farklı parasal müdahale teknikleri devletler tarafından uygulanabilirken, stagflasyon ise daha nadir görülen bir makro ekonomik durum olmasından ötürü çözümün çok yönlü bir perspektif barındırması gereken bir durumdur. 

Stagflasyon Problemi Nedir?

Stagflasyon, enflasyon kaynaklı olarak fiyatların arttığı bir ekonomide alım gücünün aynı seviyede yükselmemesi ve buna bağlı olarak büyümede durgunluğun görülmesidir. Stagflasyon problemi, bir ekonomide bu özelliklerin görülmesi durumunda yaşanan bir çıkmaz olarak ifade edilebilir. Stagflasyon döneminde yatırım araçlarına olan ilgide düşüş gözlenebilirken, işsizlik oranının artması büyümeye negatif katkıda bulunmaktadır. Stagflasyon sonrasındaki toparlanma süreci, işsizlik oranının düşmesi, enflasyonun zayıflaması ve buna bağlı olarak büyümenin artması ile sonuçlanabilmektedir. 

Stagflasyon Hangi Yatırım Araçlarına Yarar?

Stagflasyon durumunda yatırım araçları içinde hangi enstrümanların öne çıkacağı, yatırımcılar için önemli konular içinde yer almaktadır. Stagflasyon grafiğine bakıldığında, enflasyonun artması ve beraberinde ekonomik durgunluğun görülmesi ilk etapta riskli yatırım araçlarından ziyade, mevduat faizi gibi görece güvenli liman olarak görülen seçeneklere ilgiyi artırmaktadır. Bununla birlikte, enflasyon etkisi ile mevduat faizi gibi araçlara ilgide de zayıflık görülebilir. Bu durum, stagflasyon oranının üzerinde getiri elde etme şansı sunan kripto para varlıklarını ön plana çıkartabilir.

Kripto paralar, yatırım araçları içinde riskli grupta kabul edilen seçeneklerdir, bununla birlikte kripto paraların sınırlı arzı, enflasyona karşı korunmak adına bir çözüm olarak görülmektedir. Bitcoin’in 21 milyonluk sınırlı arzının yanında, birçok kripto para biriminde de arz sınırlıdır. Enflasyonist bir ortamda dolar, Türk lirası gibi itibari para birimlerine yatırım yerine, kripto paraları tercih etmek hem sınırlı arz hem de yüksek getiri potansiyeli ile yatırımcılar için dikkate değer bir seçenek oluşturabilir.