Kripto para dünyasında, en çok kullanılan teknik kavramlardan biri olan hard fork, sert çatallanma anlamına gelir. Fork ne demek sorusunun yanıtı çatallanma olurken, hard fork, blokzinciri terimleri içinde yer almaktadır. Kripto para dünyasına bu kavram, ağ kullanıcılarının blokzinciri ile ilgili çok önemli ve temel bir değişikliğe gitmek istemeleri durumunu ifade eder. Daha önce Ethereum’un yanı sıra Bitcoin Cash gibi önemli kripto paralarda yaşanan hard fork, bazen önemli bir siber saldırı ya da ağ içindeki anlaşmazlık nedeniyle doğabilmektedir. 

Blokzinciri, teknik olarak tüm düğümlerin kendisinden önceki düğümleri doğruladığı bir modeldir. Bununla birlikte hard fork, blokzincirinin değiştirilmez yapısını bozarak, geriye dönük olarak da uyumluluğu bozar. Bir kripto parada, blokzincirinde yaşanan hard fork işleminin ardından yeni düğümler, eski düğümleri geçersiz kabul etmektedir. Bu durum, çok farklı nedenlerle söz konusu olabilmektedir. Blokzinciri ile ilgili bilinmesi gereken en önemli kavramlar içinde yer alan hard fork, diğer bir tabirle bloğun, önceki sürümlerden teknik anlamda tamamen ayrılmasıdır. Böyle bir işlem, ağ içinde yaşanabilecek çok önemli bir durumda ya da ağ kullanıcılarının büyük bölümünün belli bir konuda ortak düşüncesi ile olabilmektedir. 

Hard Fork (Sert Çatallanma) Nedir?

Blokzinciri teknolojisi, Bitcoin’in piyasaya sürülmesinin ardından teknoloji gündeminin merkezinde yer aldı ve birçok sektörde tercih edilmekte. Blokzinciri teknolojisi, blok ve düğümlerden oluşmakta ve her bir düğüm, kendinden önceki düğümleri doğrulamaktadır. Bu durum, blokzincirinin değiştirilemez ve merkeziyetsiz, güvenli yapısının en önemli teminatıdır. Bununla birlikte, ağ üzerinde yaşanabilen bazı gelişmeler fork, yani çatallanma işlemi yapılabilmektedir. Türkçede sert çatallanma olarak adlandırılan hard fork, blokzincirinde iki farklı yolun oluşmasına neden olur. Blokzinciri güncellendiğinde oluşan yeni yol, eski düğümleri doğrulamadığı için ağ, kendi içinde yeni çatalı ile devam etmektedir. Eski çatal ise, güncelliğini kaybeden bir sürüm olduğu için zaman içinde kullanım seviyesini kaybedebilir. 

Hard fork ne demek sorusuna en net yanıt olarak, bir blokzinciri ağındaki paydaşların büyük kısmının kritik bir güncellemeyi istemesi ya da zorunlu açıkların düzeltilmesi olarak verilebilmektedir. Bununla birlikte hard fork işlemi, blokzinciri ağındaki bazı işlemleri geriye almak için de kullanılmaktadır. Bitcoin’in ardından piyasa değeri bakımından dünyanın en büyük 2. kripto para varlığı olan Ethereum, bu konuda bir örnektir. Ethereum’a yapılmış bir siber saldırının ardından çok ciddi bir meblağ çalınmıştır. Ethereum DAO, oy birliği ile hard fork gerçekleştirmiş ve yeni bir blokzincirine adım atmıştır. 

Hard Fork Neden Olur?

Çatallanma ya da hard fork, blokzinciri ağlarının bölünmesi olarak ifade edilebilir. Bitcoin, Ethereum ve diğer kripto paralar bir blokzinciri üzerinde işlem görmektedir. Bununla birlikte, farklı nedenlerden ötürü yapılabilen hard fork işlemi, yeni bir blokzinciri oluşturmaktan ziyade, eski blokzincirini kopyalamaktır. Fork, yani çatallanma işleminin nedeni bir hatanın giderilmesi ya da bir işlemin geri alınması olabilir. Blokzinciri ağından ayrılıp kendi token’ini çıkarak çatallar, kendilerine ait token’i, coin’i çıkarabilir. Bitcoin çatallarından bir örnek vermek gerekirse, Bitcoin’in hız ve güvenlik başta olmak üzere, çeşitli konularda geliştirilmesi gerektiği düşüncesi ile Bitcoin Cash geliştirilmiştir. Bitcoin blokzincirinin bir hard forku olmasına karşın Bitcoin Cash, farklı bir coin’dir. Hard fork ardından oluşan iki blokzinciri ve coin’in geleceği, kullanıcıların coin’i tercih etme durumu, blokzincirinin madenciler tarafından desteklenip desteklenmeyeceği gibi faktörlerden etkilenebilir. 

Hard Fork (Sert Çatallanma) Olunca Ne Olur?

Sert çatallanma, kripto paralarda her zaman ve sık olan bir durum değildir. Mevcut blokzinciri ağı ile aynı geçmişe sahip ancak gelecekte farklı kurallar ve protokoller ile ilerleyecek bir yapı olarak öne çıkan hard fork’ta, eski blokzincirinin kullanıcıları yeni blokzincirine geçiş yapmak zorundadır. Yeni ağda, hard fork sonrasında mevcut güvenlik açıkları kapatılmış ve bir dizi güncelleme yapılmış olabilir. Hard fork sonrası düşüş ya da yükseliş olur mu soruları, kripto para yatırımcılarının merak ettiği konular içinde yer almaktadır. Hard fork işleminin ardından, eski ve yeni blokzincirinde yaşanacak fiyat değişimleri, tamamen yatırımcıların yaklaşımına, psikolojisine bağlıdır. Normal piyasa koşullarında, güncellenmiş bir hard fork coin’in, eski coin’e göre içerdiği yeni özelliklerle birlikte fiyat olarak iyi bir seviyede olması beklenebilir. Ancak kripto para madencilerinin, piyasanın ve yatırımcının tercih ettiği coin, hard fork’un ardından tercih edilebilir. Bu duruma örnek vermek gerekirse, Bitcoin harf forku Bitcoin Cash’e göre daha temel bir ağ yapısına sahip olsa da, BTC’nin piyasaki gücü BCH ve diğer forklara göre çok daha fazladır. Bunun nedeni, Bitcoin’in ilk kripto para olarak hem kurumsal-bireysel yatırımcılar nezdinde daha fazla değer görmesi, hem de madencilik faaliyetlerinin ve aktif kripto para kullanımının Bitcoin üzerinde yoğunlaşmaya devam etmesidir. Hard fork olunca ne olur sorusu sorulduğunda, diğer bir örnek de Ethereum ağının coin’i olan Ether’dir. 

Hard Fork Fiyatı Nasıl Etkiler?

Hard fork, bir kripto paranın fiyatı üzerinde sert etkilere neden olabilmektedir. Bununla birlikte, teknik olarak harf fork işlemi bir blokzincirinin çatallanarak, farklı özellikler ve yeniliklerle güncellenmesi anlamına da geldiğinden, fiyatı doğrudan etkilememektedir. Blokzincir protokolünün güncellenmesiyle sonuçlanan sert çatallanmada, eski sürümlerde yer alan birtakım güvenlik açıklarının optimize edilmesi, hız ve diğer konularla ilgili yeniliklerin yapılması esasen kripto paralar üzerinde olumlu bir işlemdir. Blokzincirlerine yeni özelliklerin yüklendiği hard forkta, açık kaynak kodlu yazılımlara eklenebilecek özellikler, projelerin geliştirilmesini sağlamaktadır. Bu durumlar göz önünde bulundurulduğunda Cardano ada hard fork ya da Ethereum londra hard fork gibi süreçlerin ardından, fiyat üzerindeki etkinin olumsuz olması beklenemez. Zira özellikleri bakımından geliştirilmiş bir blokzinciri ile gelen yeni coin’de, kullanıcıların ve yatırımcıların deneyimini daha iyi bir noktaya taşıyan konsept, proje açısından da fayda sağlamaktadır. Cosmos hard fork ya da Berlin hard fork süreçlerinde, blokzincirinin geliştirildiği ve olumlu netice alındığı adımlar, coin’leri genel olarak pozitif etkilemektedir. 

Hard Fork Coini Nasıl Etkiler?

Hard fork işlemi, kripto paralar üzerinde doğrudan bir etkiye sahip değildir. Sert çatallanmanın ardından blokzincirleri, yeni coin ve token’ler üretme şansına sahiptir. Buna örnek olarak Bitcoin blokzincirindeki çatallanmanın ardından ortaya çıkan Bitcoin Cash verilebilir. Bitcoin Cash, BTC’nin hız başta olmak üzere güvenlik ve farklı yönlerden geliştirilmiş bir versiyonudur. BCH simgesi ile kripto para borsalarında işlem gören Bitcoin Cash, bir BTC çatalı olmasına rağmen BTC’yi gölgelemeyi başaramamıştır. Bitcoin fork ne zaman sorusu sorulduğunda ise buna net bir yanıt söz konusu değildir. Bitcoin ve diğer kripto paraların fork süreci, ağ içinde doğabilecek gereksinimlere göre oluşabilir. Ağdaki önemli bir güncelleme ya da geriye döndürülmesi gereken bir işlem, hard fork sebebi olabilir. Hard fork coinler için ciddi değişimleri ifade edebilir. Hard fork sonrasında, coinlerin fiyatı başta olmak üzere birçok değişim görülebilmektedir. Alonzo hard fork ya da Mary Sert çatallanması gibi durumlarda, her coin’in grafik seyri kendi özel koşulları içinde farklı olmuştur. Bu nedenle, hard fork coini nasıl etkiler dendiğinde ortak bir yanıt vermek söz konusu değildir. Ada hard fork ne zaman ya da Cardano Alonzo hard fork ne zaman gibi sorularda, projelerin gereksinimleri en öncelikli konudur. Wanchain hard fork, Jupiter hard fork ve Mary hard fork süreçlerinde, coin’lere yatırımcı ilgisinin sürmesi, DAO’nun tutumu ve yatırımcıların coin’e olan desteği, hard fork esnasında en önemli konudur. 

Hard Fork Örnekleri Nelerdir?

Blokzinciri projelerinde zaman zaman uygulanan hard fork işlemi, çeşitli yazılım güncellemeleri sunmaktadır. Hard fork örneklerinde en çok verilen örnekler içinde, Ethereum blokzincirindeki Ether çalınma olayı ön plandadır. Ethereum ağında, DAO adlı akıllı sözleşme kimliği belirsiz siber saldırganların hedefi olmuştur. DAO’ya yapılan bu saldırının ardından Ethereum blokzinciri, bilgisayar korsanlarının hırsızlığının emeline ulaşamaması adına hard fork yaparak işlemi geri almıştır. 2016 yılında yaşanan bu olay, 3,6 milyon Ether’i geri getirmiştir. Ethereum ağı, aynı ismiyle devam ederken, DAO içindeki bazı gruplar ise yaşanan bu olayın, merkeziyetsizlik ile örtüşmediğini iddia ederek, Ethereum Classic ağı ile devam etmiştir. Ethereum bugün ETH simgesi ile işlem görürken, Ethereum Classic ise ETC simgesi ile işlem görmektedir. Ethereum’da bu hard fork dışında, farklı çatallanmalar da olmuştur. Ethereum İstanbul Hard fork bunların içindedir. Ethereum London hard fork ne zaman sorusunun yanıtı ise 2021 olarak verilebilir. Ethereum ağı, bu çatallanmada ağ içindeki işlemleri iyileştirecek birtakım güncellemeler yapmıştır. Hard fork örnekleri içinde, Bitcoin ağındaki sert çatallanmalardan biri olan Bitcoin Cash de örnek gösterilebilir. Bitcoin Cash, çeşitli güncellemelerle, Bitcoin blokzincirinin farklı bir versiyonudur ve günümüzde halen kullanılmaktadır.